मागील पार्श्वभूमी:
रशिया-युक्रेन युद्धानंतर पश्चिमी देशांनी रशियन तेलावर निर्बंध लादले. त्याच दरम्यान भारताने स्वस्त दरात रशियन तेल खरेदी करत आपली ऊर्जा गरज भागवण्याचा मार्ग स्वीकारला होता. भारत जगातील तिसऱ्या क्रमांकाचा तेल ग्राहक असल्याने रशियासोबतचा हा व्यापार दोन्ही देशांसाठी लाभदायक ठरत होता.
आता अचानक बदल का?
- पेमेंट सिस्टिममध्ये अडचणी: युरोप आणि अमेरिकेच्या निर्बंधांमुळे रशियासोबत व्यवहार करताना डॉलर व अन्य चलनांत व्यवहार करणे कठीण झाले.
- फ्रेट व विमा दर वाढले: रशियन तेलाची वाहतूक करणे महाग आणि जोखमीचे बनले आहे.
- सरकारी धोरणातील बदल: भारत आता आपला पुरवठा स्रोत अधिक विविध करण्याच्या दिशेने जात आहे, जेणेकरून एका देशावर अवलंबित्व टाळता येईल.
जागतिक पातळीवर परिणाम:
- तेलाच्या किमतींवर दबाव: भारताकडून रशियन तेल खरेदी कमी झाल्याने जागतिक किमतीत चढउतार होऊ शकतात.
- रशियासाठी आर्थिक फटका: भारत हा रशियाचा एक प्रमुख ग्राहक होता. या निर्णयामुळे रशियाच्या ऊर्जा निर्यातीवर प्रभाव पडू शकतो.
भारताचे पुढचे पाऊल:
भारताने आता सौदी अरेबिया, इराक, यूएई यांसारख्या पारंपरिक तेलपुरवठादार देशांकडे पुन्हा एकदा लक्ष केंद्रित केले आहे. शिवाय, ग्रीन एनर्जी (सौर, वाऱ्याची ऊर्जा) आणि बायोफ्युएलमध्ये गुंतवणूक वाढवण्याचा निर्णयही यात महत्त्वाचा ठरतो.
भारतीय तेल धोरणात झालेला हा बदल अल्पकालीन असला, तरी त्याचे परिणाम दीर्घकालीन असू शकतात. भारताने जागतिक राजकारण आणि आर्थिक दबावांचा विचार करून केलेला हा निर्णय, देशाच्या ऊर्जा सुरक्षेसाठी एक चतुराईचा पाऊल ठरतो.
रशियन तेल भारत, भारत रशिया तेल व्यापार, रशियन ऑईल इंडिया, तेल आयात भारत 2025, भारत रशिया संबंध, तेल धोरण बदल