नवं शैक्षणिक वर्ष सुरू झालंय. पहिल्याच दिवशी विद्यार्थ्यांनी नव्या वही, पुस्तकं आणि दप्तरासह शाळेचा रस्ता धरला. पण अनेक मुलांच्या दप्तरात एक महत्वाचा विषय अजूनही गहाळ आहे – तिसरी भाषा!
होय, 2025-26 शैक्षणिक वर्षात ‘नवीन शैक्षणिक धोरणा’नुसार (NEP 2020) तिसऱ्या भाषेचं शिक्षण बंधनकारक करण्यात आलंय. पण दुर्दैव म्हणजे, या विषयासाठी लागणारी पुस्तके अजून मुद्रितच झालेली नाहीत.
काय आहे तिसरी भाषा योजना?
नवीन धोरणानुसार, 3री पासून 8वीपर्यंत प्रत्येक विद्यार्थ्याने तीन भारतीय भाषा शिकाव्यात, ज्यात एक भाषा मातृभाषा/प्रदेशीय भाषा असावी. महाराष्ट्रातील मराठी शाळांमध्ये इंग्रजी व हिंदी आधीपासून शिकवले जातात, त्यामुळे अनेक शाळांमध्ये आता मराठी-इंग्रजी-हिंदी असा तिसरा विषय संरचना झाली आहे.
पण पुस्तकं कुठं?
शाळा सुरु झाली, शिक्षक उपस्थित, अभ्यासक्रम ठरलेला... पण तिसऱ्या भाषेची पाठ्यपुस्तके उपलब्धच नाहीत.
बाळभारतीने मुद्रणास सुरुवात केली असली, तरी जून महिन्यात ही पुस्तकं शाळांमध्ये पोहोचणार नाहीत हे निश्चित. 2-3 महिने उशीर होण्याची शक्यता आहे. परिणामी, शिक्षकांवर तात्पुरत्या स्वरूपात स्वयं-अभ्यास तयार करून शिकवण्याची जबाबदारी आली आहे.
शिक्षक व पालकांची चिंता
शिक्षक सांगतात की, “एकीकडे नवीन अभ्यासक्रम, दुसरीकडे पुस्तकं नाहीत. मग मुलांना नेमकं काय शिकवायचं यावरच संभ्रम आहे.”
पालकही गोंधळलेले आहेत. अनेकांना अद्याप कळलेलंही नाही की त्यांच्या मुलाला तिसरी भाषा म्हणून काय शिकवली जाणार.
भाषा निवडीत स्वातंत्र्य – पण तयारी कुठं?
यंदा पालक व शाळांना तिसरी भाषा निवडण्यात स्वातंत्र्य देण्यात आलं आहे. त्यामुळे कोणाला संस्कृत हवी, कोणाला उर्दू, तर काही इंग्रजी माध्यमांच्या शाळांनी मराठी ऐच्छिक म्हणून घेतली.
पण बहुतेक शाळांनी, कमी संसाधनांचा विचार करून हिंदीचा पर्याय निवडला, कारण इतर भाषांसाठी ना शिक्षक आहेत, ना पुस्तकं.
पुढे काय?
राज्य शिक्षण विभागानं यावर लवकरात लवकर कृती करणे गरजेचे आहे. शिक्षकांना डिजिटल स्वरूपात अभ्याससामग्री पुरवावी लागेल. विद्यार्थ्यांचा गाभा अभ्यासक्रम आधीच कमी झालाय, त्यात पुस्तकांचा उशीर म्हणजे मुलांचं नुकसान.
शिक्षणात भाषेचं स्थान फार महत्त्वाचं आहे, पण पुस्तकांविना भाषा केवळ नावापुरती उरते. NEP अंतर्गत चांगली संकल्पना असूनही, योग्य अंमलबजावणी न झाल्यास ती विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक प्रवासाला अडथळा ठरू शकते.
तुम्हाला काय वाटतं?
- तुमच्या शाळेत तिसऱ्या भाषेची तयारी झाली आहे का?
- तुम्ही कोणती तिसरी भाषा निवडली आणि का?
तुमचे अनुभव, प्रश्न खाली कमेंटमध्ये जरूर शेअर करा.
