तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने नव्या युगात प्रवेश करणारे राज्य
महाराष्ट्र सरकारने शेती क्षेत्रात क्रांतिकारक पाऊल उचलत ‘MahaAgri-AI Policy 2025–2029’ (महा-अ‍ॅग्री-एआय धोरण) मंजूर केले आहे. हे धोरण शेतकऱ्यांना कृत्रिम बुद्धिमत्ता (AI) आणि डिजिटल साधनांच्या मदतीने अधिक शाश्वत, नफा-क्षम आणि हवामान-संवेदनशील शेतीकडे घेऊन जाणार आहे.
धोरणाचे मुख्य उद्दिष्ट
-
तंत्रज्ञान आधारित शेतीला चालना देणे
-
AI, IoT, ड्रोन, सेंसर्स, चॅटबॉट आणि ब्लॉकचेन यांचा वापर करून शेतीतील अडथळे ओळखणे व उपाय सुचवणे
-
शेती उत्पादन, प्रक्रिया आणि विपणन साखळी अधिक कार्यक्षम बनवणे
-
कृषी शिक्षण आणि संशोधन संस्था यांना डिजिटल कौशल्यांसाठी सक्षम करणे
₹५०० कोटींचा निधी – तीन वर्षांसाठी आराखडा
या धोरणासाठी सरकारने तपासणीतून निवडलेल्या प्रकल्पांसाठी ₹५०० कोटींचा निधी जाहीर केला आहे. या निधीतून नवीन तंत्रज्ञान, संशोधन, प्रशिक्षण, डिजिटल सेवांचा विकास आणि शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोच यासाठी खर्च करण्यात येणार आहे.
AI शेतीला कसा बदलू शकतो?
- ड्रोनद्वारे खत व औषध फवारणी अधिक अचूकपणे
- स्मार्ट सेंसर्स मुळे जमिनीतील ओलावा, पोषण आणि रोगांची पूर्व सूचना
- चॅटबॉट्स/मशीन लर्निंग च्या साहाय्याने पिक निवड, हवामान अंदाज, कर्ज सल्ला
- ब्लॉकचेन तंत्रज्ञानाचा उपयोग करार शेती आणि ट्रेसिबिलिटीसाठी
शेतकऱ्यांना काय फायदा?
- पीक उत्पादनात वाढ
- कमी खर्चात जास्त नफा
- नैसर्गिक आपत्तींचा योग्य अंदाज
- विपणनात पारदर्शकता आणि रास्त दर
- शासनाच्या योजना व सल्ल्यांशी डिजिटल जोडणी
धोरणाची अंमलबजावणी कशी होईल?
- राज्यातील कृषी विभाग, एमएएफएफईडीसी (MAFFEDC) आणि AI मिशन टास्क फोर्स यांची समन्वित जबाबदारी
- जिल्हानिहाय प्रकल्पांची रचना, खासगी स्टार्टअप्स आणि संशोधन संस्थांचा सहभाग
- AI-शिक्षित कृषी सहाय्यक कर्मचारी तयार करणे
नवीन उपक्रम आणि योजना
- प्रत्येक जिल्ह्यात AI शेती सल्ला केंद्र उभारण्याचे नियोजन
- डिजिटल कृषी मोबाईल अ‍ॅप – शेतकऱ्यांसाठी एकाच ठिकाणी माहितीचा स्रोत
- AI आधारित हवामान व संकट सूचना प्रणाली विकसित होणार
काय अडचणी येऊ शकतात?
- सर्व शेतकऱ्यांपर्यंत इंटरनेट व डिजिटल साधनांची उपलब्धता अजूनही मर्यादित आहे
- डिजिटल साक्षरतेचा अभाव
- तंत्रज्ञानाची अंमलबजावणी अधिक खर्चिक व दीर्घकालीन प्रक्रिया असू शकते
महाराष्ट्र शेतीच्या भविष्याकडे वाटचाल करतोय
‘MahaAgri-AI’ हे धोरण केवळ शेतीचे उत्पादन वाढवण्याचे नव्हे, तर पर्यावरणपूरक, नफा-क्षम आणि तांत्रिकदृष्ट्या सशक्त शेती तयार करण्याचे स्वप्न आहे. योग्य अंमलबजावणी झाली, तर हे धोरण शेतकऱ्यांसाठी नवयुगाची सुरुवात ठरू शकते.
#MahaAgriAI #कृषीधोरण #AIinAgriculture #मराठीबातमी #शेतीआधुनिकीकरण
