13 जून 2025 रोजी इस्रायलने 'ऑपरेशन रायझिंग लायन' या कोडनेम अंतर्गत इराणवर एक व्यापक आणि नियोजित लष्करी कारवाई केली. या हल्ल्यांचे उद्दिष्ट इराणच्या अणुक्षमता, क्षेपणास्त्र साठवणूक केंद्रे, आणि वरिष्ठ लष्करी नेतृत्व होते.
इस्रायलचे प्रमुख लक्ष्य काय होते?
-
नतन्झ आणि इस्फहान येथील संवेदनशील अणुसंस्था
-
अराक येथील हेवी वॉटर रिऍक्टर – प्लुटोनियम निर्मितीसाठी अत्यंत महत्त्वाचा केंद्र
-
कटमरशहर, तब्रीझ यासारख्या भागांतील क्षेपणास्त्र गोदामं
हे सर्व ठिकाणं इस्रायलच्या अत्याधुनिक ड्रोन आणि अचूक हल्ल्यांनी लक्ष्य करण्यात आले.
वरिष्ठ लष्करी अधिकारी आणि शास्त्रज्ञांचा मृत्यू
या हल्ल्यात इराणच्या IRGC (Revolutionary Guard) च्या अनेक वरिष्ठ अधिकाऱ्यांचा मृत्यू झाला. मृत्युमुखी पडलेल्यांमध्ये:
-
जनरल मोहम्मद बघेरी – प्रमुख लष्करी नेता
-
हुसैन सलामी, घोलाम अली राशिद, अमिर अली हाजीझादेह – इतर उच्च अधिकारी
तसेच फरीदून अब्बासी आणि मोहम्मद मेहदी तेहरांची यांच्यासह अनेक अणुशास्त्रज्ञही ठार झाले.
क्षेपणास्त्र युद्ध: मिसाईल विरुद्ध मिसाईल
इराणने उत्तर म्हणून सुमारे १०० क्षेपणास्त्रं इस्रायलच्या दिशेने डागली.
यापैकी बहुतेक मिसाईल आयरन डोम आणि अमेरिकेच्या THAAD प्रणालीने हवेतच पाडली. काही मिसाईल सारोक हॉस्पिटलसारख्या नागरी भागांवर आदळल्याने ३५ हून अधिक लोक जखमी झाले.
राजकीय आणि सामरिक विश्लेषण
-
इस्रायलचे हल्ले अत्यंत नियोजित होते – अणुसंस्था आणि क्षेपणास्त्र क्षमतेचा अचूक निष्कर्ष घेण्यासाठी टेक्नॉलॉजी, गुप्तचर माहिती आणि वायुदलाच्या ताकदीचा वापर करण्यात आला.
-
मोसाद आणि आयएएफ (Israel Air Force) यांच्या संयुक्त कारवाईत २०० हून अधिक विमाने सहभागी होती आणि १०० पेक्षा जास्त लक्ष्य नेमके ओळखून नष्ट करण्यात आले.
-
इराणकडून खुली प्रतिक्रिया नाही, परंतु त्यांच्या सहकारी गटांपैकी – हिज्बुल्ला, हमास, हौथी – हे सर्व सध्या शांत आहेत. याला "battlefield isolation" असे संबोधले जात आहे.
पुढील परिस्थिती काय असू शकते?
-
इस्रायलचा उद्देश स्पष्ट आहे – इराणच्या अणुउद्योगावर कायमस्वरूपी नियंत्रण आणणे.
-
इराणच्या भागीदारीतील गट (Axis of Resistance) अजूनही निष्क्रीय आहेत, ज्यामुळे इराणला एकाकी लढावे लागत आहे.
-
अमेरिकेची भूमिका अस्पष्ट आहे – पाठिंबा दिला जात आहे, पण थेट सहभाग नसल्याचे संकेत आहेत.
युद्धाचे सावट गडद होत आहे
ही कारवाई एक "शॅडो वॉर" न राहता प्रत्यक्ष संघर्षात रुपांतर होण्याच्या मार्गावर आहे.
इस्रायलच्या अणुक्षमता रोखण्याच्या धोरणात आता सैन्यबळाचा उघड वापर दिसत आहे, ज्यामुळे पश्चिम आशिया खदखदत आहे.
जागतिक राजकारणातील शक्ती-समीकरणं बदलण्याचा हा टप्पा ठरू शकतो.